 Дар пайи сафари муваффақи Ҳасани Қашқовй,маовини вазири умури хоричаи Чумҳурии Исломии Эрон ба Душанбе, ки аз чумла ба додани сабукй дар рафту омади шаҳрвандони ду кишвари ҳамзабон, ҳамтаърих ва ҳамдини Эрон ва Точикистон анчомид, Аҳмади Ваҳидй, вазири дифоъи Эрон аз Точикистон боздид намуд, то дар заминаҳои дифоъй низ ба раванди равобит суръат бахшад.Қарори маълум дар пайи сафари Ҳасани Қашқовй ба Точикистон ду кишвар дар ростои тадричан аз миён бардоштани раводид тасмим гирифтанд, ки дар марҳалаи аввал раводид барои донишчуён ва точирони ду кишвар бекор гардад.Акнун донишчуёни эронй ва точик, ҳамчунин точирони ду кишвар метавонанд бидуни раводид рафту омад кунанд.Ин иқдом мавриди истиқболи густурда дар чомеъаи точик қарор гирифт ва ин умедро тақвият намуд, ки баъд аз ин ҳамгаройи миёни Чумҳурии Исломи Эрон ва Точикистон суръати бештаре касб хоҳад кард. Аҳмад Ваҳидй, вазири дифоъи Чумҳурии Исломии Эрон дар нахустин дидори худ бо мақомоти точик, бо Шералй Хайруллоев, вазири дифоъи Точикистон музокира ва роҳҳои тавсаъаи хамкорихои дифоъии дучонибаро баррасй кард. Аҳмади Ваҳидй дар поёни ин дидор дар чамъи хабарнигорон зимни мусбат ва созанда арзёбй кардани натоичи ҳосил шуда дар музокирот бо ҳамтои точики худ, иброз дошт, ки ҳамкориҳо миёни Эрон ва Точикистон ба нафъи ҳамаи кишварҳои минтақа аст ва зарфиятҳои мавчуде, ки дар ин росто камтар истифода шудаанд, бояд бештар фаъол шаванд. Дар дидори вазири дифоъи Чумҳурии Исломии Эрон бо раиси чумҳури Точикистон, ки бидуни ҳузури хабарнигорон сурат гирифт, роҳҳои густариши ҳарчй бештари ҳамкориҳои дифоъй миёни ду кишвар, бо таваччуҳ ба авзои печидаи Афғонистон, мавриди баҳсу баррасй қарор гирифт. Аҳмади Ваҳидй ҳамчунин бо Муҳаммадсаъид Убайдуллоев, раиси мачлиси миллй ва Шукурчон Зуҳуров, раиси мачлиси намояндагони порлумони Точикистон дидор ва гуфтугу кард. Вазири дифоъи Чумҳурии Исломии Эрон ба маҳалли сохти неругоҳи Сангтуда-2, ки тавассути мутахассисони эронй дар ҳоли сохт аст, рафт ва ба раванди корхо аз наздик ошно шуд. Нигоҳе гузаро ба собиқаи ҳамкориҳо миёни Чумҳурии Исломии Эрон ва Точикистон баёнгар аз ин воқеият аст, ки Теҳрон дар сахттарин лаҳзаҳо ҳамвора ба кумаки мардуми точик ҳиммат гумордааст.Дар солҳои чанги таҳмилии шаҳрвандй дар Точикистон (солҳои 1992-1997) мақомоти эронй тамоми талошҳои худро ба кор гирифтанд, то тарафҳои ба хам ракиби точикро ба пойи мизи музокира бикашанд ва ҳарчй зудтар сулҳу суботро ба мардуми Точикистон ба армуғон биёваранд.Дар имзои тавофуқномаи сулҳи Точикистон дар соли 1997 бидуни муболиға Чумҳурии Исломии Эрон нақши калидиро ичро кард.Ин иқдоми башардустонаи Теҳрон ба унвони сахифаи заррин дар китоби таърихи муосири Точикистон сабт аст ва фард-фарди мардуми точик барои ин хидмати воло эҳтиром ва арзиши азиме қоиланд.Дар даврони баъд аз чанги таҳмилй низ Эрон ҳамвора дар канори бародарони ҳамзабони точики худ қарор гирифтааст. Маҳз бо кушиш ва талоши мутахассисони эронй ва бо сармоягузории Чумҳурии Исломии Эрон роҳи заминй миёни марказ ва шимоли Точикистон, ки аз орзуҳои деринаи мардуми ин сарзамин буд, сохта шуд. Мутахассисони эронй бо сохтани тунели беш аз 5 километрии Истиқлол, ҳаракати мошинҳо аз марказ ба шимоли Точикистон ва билъаксро барои тамоми фаслҳои сол таъмин карданд.Дар ростои таъмини истиқлолияти энержии Точикстон низ саҳми Теҳрон бузург аст ва сохтани неругоҳи Сангтуда-2 як намунае дар ин замина мебошад. Ҳамкорй дар бахшҳои низомй ва фаннй миёни Точикистон ва Эрон аз соли 1997 оғоз шуд.Чумҳурии Исломии Эрон дар тачҳизонидани артиши миллии навпои Точикистон кумакҳои фаровоне дар ихтиёри давлати Душанбе қарор додааст.Омузиши кодрҳои мутахассис барои воҳидҳои низомй, ирсоли тачҳизоти муҳандисй, ихтисоси кумакҳои молй, аз чумлаи иқдомотест, ки Теҳрон дар ростои тақвияти артиши миллии Точикистон анчом додааст. Ҳамкориҳои дифоъи миёни Теҳрон - Душанбе дар шароите, ки авзоъ дар кишвари ҳамсояи Афғонистон беш аз ҳар замони дигаре печида шудааст, бештар аҳамият пайдо намудааст.Зеро ҳам Эрон ва ҳам Точикистон аз густариши терроризм ва қочоқи маводи мухаддир ранч мебаранд ва Афғонистон дар пайи тачовузи Ғарб ба саркардагии Амрико ба ин кишвар, ба манбаъи пайдоиш ва густариши ин падидаҳои номатлуб табдил шудааст.Ба илова, густариши ифротгаройии мазҳабй дар Точикистон, ки зуҳури фирқа ва равияҳое назири ваҳҳобй, салафия, ҳизби таҳрир,нуфузи мазҳабҳои ғайриисломй дар чомеаи точик, аз чумлаи намунахои он мебошанд,ин заруратро тақвият кардааст, ки кишварҳои минтақа дар ин замина ҳамкориҳои бештаре дошта бошанд. Ҳузури наздик ба даҳ соли кишварҳои ғарбй дар минтақа, ки бо шиори мубориза бо терроризм шакл гирифт, на танҳо терроризмро аз байн набурд, балки бар домана ва вусъати он афзуд ва минтқаро дар маърази таҳдидҳои чиддитаре қарор дод.Яке аз кучактарин мисолҳо дар тафсири нокомиҳои Ғарб ба саркардагии Амрико дар мубориза бо терроризм ва ифротгаройи он аст, ки нооромиҳо дар Покистон ба таври бесобиқае густариш ёфтанд ва Гарб дар ирсоли тачҳизот ва муҳиммот барои низомиёни худ дар Афғонистон ба бунбаст ру ба ру шуд ва акнун аз роҳҳои Осиёи Марказй истифода мекунад. Албатта густариши чуғрофиёи нооромиҳо аз як тараф нишони аз контрули ғарбиҳо хорич шудани иддае аз гуруҳҳои террористии созмондодаи худи онҳо бошад, аз суи дигар тарҳест, ки ғарбиҳо ба манзури ноором кардани минтақаи Осиёи Марказй дар назар гирифтаанд, то битавонанд Русия ва Чин - ду аслитарин рақиби худро дар ичрои барномаҳояшон дар ин минтақаи стротегй ба мушкил мувочеҳ кунанд. Аз суи дигар роҳандозии чангу низоъҳо дар манотиқи мавриди назар, ё эчоди таҳдидҳои калбакй, ба табиати империалистии кишварҳои ғарбй бармегардад, то заминаи равнақи санъати низомй, ки сарони аксари кишварҳои ғарбй бақои давлаташонро дар гарави ҳимоятҳои молии соҳибони корхонаҳои низомй медонанд, дар ин кишварҳо фароҳам шавад. Таърихи башарият дар тули садсолаҳо собит кардааст, ки ҳузури неруҳои низомии бегона ба ҳеч вачҳ ба манфиати миллатҳо ва давлатҳо набудааст ва ин мардумони минтақаҳо ҳастанд, ки худ метавонанд беҳтар аз ҳар қудрати бегона ба мушкилоти худ расидагй кунанд.Чумҳурии Исломии Эрон бо такя бар ҳамин асл ҳамкориҳои низомии дифоъии худро бо ҳамсоягон ва кишварҳои дуст шакл додааст ва дар кумак ба мушкилоти амниятии онон саҳми қобили мулоҳизае гирифтааст.Имруз барои қудратҳои Ғарбу Шарқ ин ҳақиқт ғайриқобили инкор аст, ки бидуни мушорикати Эрон буҳрони амниятй дар Ироқ, Афғонистон ва Ховари Миёна, ҳатто Осиёи Марказй қобили ҳал намебошад.Ба иборати дигар акнун Эрони Исломй ба як қудрати воқеъи табдил шудааст, ки метавонад дар муодилоти байналмилалй нақши ҳалкунанда ичро кунад.Аз ин нигоҳ тавони низомии Чумҳурии Исломии Эрон, ҳамон гуна ки мақомоти олирутбаи ин кишвар борхо таъкид кардаанд, фақат ва фақат чанбаи дифои ва боздорандагй дорад. Хамкориҳои низомии дифойии Эрон ва Точикистон, ки як ниёзи маъмулии ду кишвари дуст ва бародар мебошад, барои ду кишвар, ҳамчунин тамоми минтақа дорои аҳамият аст.Точикистон бо истифода аз тачрибаҳои ғании Чумҳурии Исломии Эрон дар амри мубориза бо қочоқи маводи мухаддир ва омилхои ноамнй метавонад суботу амниятро дар дохили кишвар тақвият намуда, дар ин амр ба кишварҳои ҳамсоя низ кумак кунад.Бо таваччуҳ ба марзҳои тулонии Эрону Точикистон бо Афғонистон ва вучуди муштаракоти фаровон миёни се кишвари Афғонистон, Эрон ва Точикистон ҳамкориҳои низомй миёни Теҳрон - Душанбе, ба нафъи Кобул низ хоҳад буд. Бо ин ҳол расонаҳои вобаста ба маҳофили ғарбии минтақа, дар рузҳои сафари вазири дифои Чумҳурии Исломии Эрон ба Душанбе бо интишори матолибе, талош карданд аз аҳамияти ин сафар бикоҳанд ва онро дар чорчуби мушкилоте, ки худ барои ин ду кишвари ҳамзабон тасаввур карданд,ба баррасй гирифтанд. Аммо чунин иқдомҳо роҳ ба чое нахоҳанд бурд, зеро мардуми точик кумакҳои Эрони Исломиро дар бахшҳои мухталифи зиндагии худ ҳамеша эҳсос мекунанд ва ин кумакҳо дар қиёс ба иқдомҳои мушобеҳи ниҳодҳо ва кишварҳои ғарбй, ки ҳамеша аҳдофи пасипардайи доранд, холисона ва навъдустона будаанд.
|